سعدی؛ همچنان شیرین، تازه و پرآوازه
تاریخ انتشار: ۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۸۴۰۸۹۱
عصر ایران؛ مهرداد خدیر- اول اردیبهشت به عنوان روز سعدی نام گذاری شده و اگرچه مناسبت آن نمی‌تواند زادروز دقیق او در چنین روزی باشد اما نیکو و فرخنده است که اردیبهشت زیبا را با نام سعدی آغاز کنیم و جالب این که اول اردیبهشت سالروز درگذشت محمد اقبال لاهوری (شاعر و سیاست‌مدارپارسی‌گوی پاکستانی)، ملک‌الشعرای بهار (شاعر و سیاست‌مدار نام‌دار) و سهراب سپهری (شاعر و نقاش هم‌روزگار) نیز هست و البته هر سه – اقبال و بهار و سپهری- به زبانی شعر گفته و سروده‌اند که سعدی در برافراشتن بنای آن نقشی هم‌سنگ فردوسی داشته است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در سال‌های گذشته به تناوب و تناسب، به نکاتی دربارۀ سعدی اشاره کرده‌ام که تردید داشتم اگر دوباره بازگفته شود شاید برای برخی مکرر در نظر آید و بهتر آن باشد که همان مطلب را پیوند کنیم و به آن ارجاع دهیم اما اگر هم بازگفته نشود و به نکات جدید بسنده کنیم حق مطلب ادا نخواهد شد.
از این رو هم برخی از آنها می‌آید و هم بعضی نکات تازه تا بگوییم:
سعدیا خوش تر از حدیث تو نیست
تحفۀ روزگارِ اهلِ شناخت
آفرین بر زبان شیرنت
کاین همه شور در جهان انداخت
بزرگداشت سعدی در اول اردیبهشت 1401 خورشیدی اما یک ضرورت تازه هم یافته و آن بازگشت طالبان به قدرت در کشور فارسی‌زبان همسایه – افغانستان- است چراکه می‌دانیم یکی از ویژگی‌های این جماعت -که از غارهای عصر قبل روش‌نگری به دنیای مدرن- پرتاب شده‌اند ضدیت با زبان شیرین پارسی است و خوش‌خیالی‌های قبلی با اقدامات اخیر آنان رنگ باخته است.
چندان که در واپسین روزهای سال گذشته واژۀ «دانشگاه» را از سردر دانشگاه بلخ برداشتند و به جای دانشگاه «پوهنتون» گذاشتند! جدای این اقدام نمادین، فارسی‌زبانان را آواره کرده و بر آن‌اند همان بلایی را که بر سر زبان فارسی در کابل و غزنه آمد در هرات تکرار کنند چرا که می‌خواهند افغانستان را به پشتونستان فروکاهند و در این پشتونستان در پی چیره کردن زبان دیگری جز فارسی هستند.
این گونه است که می‌توان گفت یاد سعدی فراتر از نکوداشت های دیگر است. چرا که سعدی تنها یک شاعر نیست. کما این که فردوسی و حافظ و مولانا و دیگر بزرگان. اینان از هویت ایران در برابر یورش‌های گوناگون پاس‌داری کرده‌اند و گرامی‌داشت سعدی پاسداشت این هویت به زیبایی‌شناسانه‌ترین شکل ممکن است و ذوق ایرانی را بازمی‌تاباند و دریغ که شاعر زیبایی و عشق به رایج‌ترین معنی آن را در کتاب‌های درسی در قالب یک خشکِ ناصح ترسیم کرده‌اند. هم او که سروده است:
همه عمر بر ندارم سر از این خُمارِ مستی
که هنوز من نبودم که تو در دلم نشستی
شعری که به باور بسیاری در صدر ده‌ها و شاید صدها هزار شعر مشهور پارسی بنشیند و کیست که بتواند ادعا کند زیباتر از آن می‌تواند بسُراید یا سراغ داشته باشد؟
با این حال برخی هم از آن سوی بام افتاده‌اند و می پندارند اینها همه مربوط به گذشته‌اند و نمی‌دانند سعدی به کار امروز هم می آید. چرا که:
- حتی اگر همۀ حکایت‌های او را واقعی ندانیم دنیا‌دیده‌ترین سخن‌دان ایرانی است. در روزگار ما تنها سهراب سپهری فراوان سفر می کرد اما جلوۀ چندانی در شعر او نداشت. حال آن که سعدی، دیده و نادیده را به شعر درآورده است.
خود می گوید:
در اَقصای عالَم بگشتم بسی
به سر بُردم ایام با هر کسی
تمتّع به هر گوشه‌ای یافتم
ز هر خرمنی خوشه‌ای یافتم
- سعدی شاعر عشق است و عاشقی. عاشقانه‌های او نه عارفانه‌های سخت‌خوان است و نه اروتیک می‌شود. او عشق را در زمین می‌جوید:
هر کسی را نام معشوقی که هست
می برد، معشوق ما را نام نیست
سرو را با جمله زیبایی که هست
پیش اندام تو هیچ اندام نیست
- نثر سعدی در زبان پارسی، زبان معیار است. یعنی می‌توان به او استناد کرد. از این روست که وقتی از تعبیر «اولی‌تر» استفاده می‌کند ما نیز می‌توانیم. چون «اولی‌تر» را پارسی می‌داند.
بخشی از مشکل کتاب‌ناخوانی مردم ما به خاطر پارسی‌ندانیِ شماری از کسانی است که مدعی‌اند کتاب می‌نویسند یا شماری ازمترجمان که زبان بیگانه می‌دانند اما از عهدۀ خواندن و نوشتن پارسی به نیکی برنمی‌آیند. اگر اینان سعدی بخوانند و تنها به جنبۀ زبانی و فرم ان توجه کنند و کاری به معنی و پیام هم نداشته باشند هم به سود خودشان است و هم مخاطبان.
سعدی به نسبت سه ستون دیگر کاخ هزار سالۀ شعر پارسی مظلوم است. چون متهم به محافظه‌کاری و کنار آمدن با قدرت می‌شود و سیمایی که از او در مدرسه‌ها و رسانۀ عبوس و ذوق‌کُش رسمی ترسیم می‌کنند شاد و سرخوشانه نیست.
-- سعدی، شاعر «مصلحت» است : « با خصم قوی در نپیچد و بر ضعیف جور نکند که پنجه با غالب افکندن نه مصلحت است و دست، بر ضعیفان برپیچیدن نه مروّت.»
یا این سخن: « تا دفعِ مضرّتِ دشمن، به نعمت، توان کرد، خصومت، روا نباشد که خون از مال، شریف‌تر است و عرب گوید: السّیف، آخر الحیَل.
یعنی مصاف، وقتی روا باشد که تدبیر دیگر نماند. به هزیمت، پشت دادن به که با شمشیر مُشت زدن».
-قرن‌ها قبل از آن که انسان غربی سراغ انسان‌گرایی و اومانیسم برود سعدی از «آدمیت» گفته است:
تن آدمی شریف است به جان آدمیت
نه همین لباس زیباست نشان آدمیت
- با این همه سعدی‌ستایی نباید ما را به تصورات نادرست سوق دهد. بر سردر سازمان ملل، شعر مشهور سعدی (بنی‌آدم اعضای یک پیکرند) را نصب نکرده‌اند و خدا پدر جواد ظریف را بیامرزد که در دوران نمایندگی در سازمان ملل، یک تابلو فرش با این نوشته را در یکی از راهروها آویخت تا خیلی هم توی ذوق کسانی نخورد که در سازمان ملل دنبال شعر سعدی می‌گردند!
اهمیت سعدی اما به این نیست که شعر او بر سردر سازمان ملل هست یا نیست. به این است که روح اندیشه ایرانی را در طول قرون بازمی‌تاباند.
- شعر سعدی هنوز تازه است و کاربردی :
به هیچ یار مَدِه خاطر و به هیچ دیار
که برّ و بحر فراخ است و آدمی بسیار
و در ادامه:
چه لازم است یکی شادمان و من غمگین
یکی به خواب و من اندر خیال وی بیدار؟
- سعدی روی سکه «سازش» در زندگی را به ما می نمایاند. خود سیاست، مگر دو رو ندارد؟ ستیز و ستایش؟
سعدی، روح «خیزران»ی و اهل انعطاف - یا محکوم به انعطاف- جامعۀ ایرانی است. خیزران در برابر توفان، نمی‌شکند. خم می‌شود تا توفان بگذرد. این خم شدن، کرنش و تسلیم نیست. ماندگاری است و کوتاه و دوباره سر برافراشتن.
چو روزگار نسازد، ستیزه نتوان بُرد
ضرورت است که با روزگار درسازی
این « درساختن» تسلیم نیست، قبول واقعیت هاست.
اشارات بالا برای آن بود که گمان نکنیم سعدی به کار امروز نمی آید. به نکات بالا که برخی را در یادداشت های پیشن آورده بودم اما مطلبی را بیفزایم که در مقالۀ سرکار خانم «فریما دستیار» تاریخ پژوه دیدم:
«لازار کارنو از چهره های برجسته تاریخ معاصر فرانسه گفته میانه روی در سیاست را از گلستان سعدی الهام گرفته و حتی نام گلِ رز خود را سعدی گذاشته بود و نام فرزند بزرگ خود را که در گیر و دار انقلاب زاده شد سعدی گذاشت و چون در نوزادی از دنیا رفت نام فرزند دوم خود را هم سعدی گذاشت.»
تازه او به ظرافت های زبانی سعدی نمی توانست پی ببرد و تنها شیفتۀ آموزه‌های او در میانه روی بود. در این زمانه ما هم به زبان او که زبان معیار است و هر چه نوشته درست و درست نوشتننیاز داریم یعنی چون سعدی نوشتن و هم به مهم ترین آموزۀ سعدی که میانه روی است و لذت از دنیا و نترسیدن و نترساندن.
سعدی بخوانید. هم گلستان و هم بوستان و بد نیست بدانیم سخن شناسی در این مرتبت هزلیاتی هم دارد که با مدعاهای کسانی که او را چونان ناصحی زاهد معرفی می کنند سازگار نیست و نشان می دهد آدمی وجوه متعدد دارد و قضاوت یک ضلعی دربارۀ نویسندگان چند وجهی جز کوتاه اندیشی نیست.
---------------------------------------------------
• منبع مربوط به شخصیت فرانسوی: از سعدی تا آراگون/ تأثیر ادبیات فارسی در ادبیات فرانسه: جواد حدیدی / مرکز نشر دانشگاهی
منبع: عصر ایران
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۸۴۰۸۹۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ابتلا به بیماری‌های کبدی با مصرف این نوشیدنی شیرین
به گزارش خبرآنلاین،نوشابه‌های رژیمی اغلب به عنوان محصولاتی به بازار عرضه می‌شوند که به مدیریت وزن کمک می‌کنند.
مهر در خبری نوشت:یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که مصرف زیاد نوشابه رژیمی ممکن است با افزایش شاخص توده بدنی، شروع بیماری استئاتوتیک کبدی مرتبط با اختلال متابولیک (MASLD) را افزایش دهد.
مطالعات قبلی نشان می‌دهد که مصرف نوشابه رژیمی با BMI و فشار خون بالاتر مرتبط است.
متخصصان سلامت موافقند که نوشابه‌های رژیمی ممکن است باعث افزایش وزن و بیماری کبد شود.
مصرف بیش از حد شیرین کننده‌های مصنوعی موجود در نوشابه‌های رژیمی نیز ممکن است خطر ابتلاء به دیابت نوع ۲ را افزایش دهد.
بیماری استئاتوتیک کبدی مرتبط با اختلال متابولیک (MASLD) یکی از شایع‌ترین بیماری‌های کبدی است. برآوردهای فعلی نشان می‌دهد که MASLD تا ۴۶٪ از جمعیت جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
MASLD قبلاً بیماری کبد چرب غیر الکلی نامیده می‌شد که در ژوئن ۲۰۲۳ نامش تغییر یافت.
این بیماری که با تجمع بیش از حد چربی در کبد مشخص می‌شود، هیچ علامت اولیه ای ندارد. این بیماری می‌تواند به استئاتوهپاتیت مرتبط با اختلال متابولیک (MASH) تبدیل شود، یک بیماری جدی‌تر که می‌تواند منجر به زخم‌های کبدی و سیروز شود.
در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان این نوع بیماری کبدی تأیید نشده است. پزشکان ورزش و تغییرات رژیم غذایی را برای کمک به کاهش چربی بدن در پیشگیری یا معکوس کردن MASLD توصیه می‌کنند.
متخصصان سلامت معتقدند مصرف نوشابه ممکن است با ایجاد مقاومت به انسولین و التهاب در کبد، خطر MASLD را افزایش دهد.
تحقیقات اخیر همچنان مصرف زیاد شیرین کننده‌های مصنوعی را با افزایش خطر چاقی، دیابت نوع ۲ و سایر نشانگرهای سندرم متابولیک مرتبط می‌کند.
تحقیقات قبلی نشان داده است که شیرین کننده‌های مصنوعی ممکن است مقاومت به انسولین و عدم تحمل گلوکز را با مختل کردن میکروبیوم های روده افزایش دهند. هر دو واکنش ارتباط نزدیکی با ابتلاء به MASLD دارند.
محققان معتقدند شیرین کننده‌های مصنوعی ممکن است از طریق محور روده-مغز بر کبد تأثیر بگذارند. محور روده-مغز شامل ارتباط دو طرفه بین دستگاه گوارش و سیستم عصبی مرکزی است. شیرین کننده‌های مصنوعی در نوشابه‌های رژیمی می‌توانند بر ترکیب میکروبی روده تأثیر بگذارند که به نوبه خود می‌تواند بر این محور تأثیر بگذارد. این شرایط می‌تواند بر فرآیندهای متابولیک تأثیر گذاشته و به طور بالقوه به بروز مشکلات مرتبط با کبد منجر شود.
۲۳۳۲۱۷
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1901755
مدیررسانهای پرسپولیس: سپاهان به جای شکایت بیجا، عذرخواهی کند